Nie zagrażaj środowisku, ale realizuj inwestycje dla niego korzystne. O tym mówi taksonomia Unii Europejskiej.
Taksonomia jest elementem systemu zrównoważonego finansowania, promującego realizowanie inwestycji, które są przyjazne środowisku. Swoją genezę ma w Europejskim Zielonym Ładzie i porozumieniu paryskim, które są podstawą polityki klimatycznej Unii Europejskiej. Powiązana jest z innymi dokumentami dotyczącymi raportowania niefinansowego.
Transparentność, którą zapewnia zawarty w taksonomii obowiązek raportowania, umożliwi inwestorom podejmowanie odpowiedzialnych decyzji inwestycyjnych, a firmom ubieganie się o środki finansowe na zazielenianie swojego biznesu.
Jakie są jej cele?
Taksonomia określa 6 celów środowiskowych:
1. Łagodzenie zmian klimatu,
2. Adaptacja do zmian klimatu,
3. Zrównoważone wykorzystywanie i ochrona zasobów wodnych i morskich,
4. Przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym,
5. Zapobieganie zanieczyszczeniu i jego kontrola,
6. Ochrona i odbudowa bioróżnorodności i ekosystemów.
Aby działalność była zrównoważona środowiskowo, powinna wnosić istotny wkład w realizację co najmniej jednego celu środowiskowego. W praktyce oznacza to obniżanie negatywnego wpływu na środowisko lub znaczącą poprawę jego stanu. Jednocześnie działalność nie może czynić poważnych szkód dla żadnego z celów (zasada „do no significant harm”).
To, na czym polega istotny wkład działalności w realizację celu, jakie działania mogą być podejmowane przez przedsiębiorstwo, a które uznaje się za szkodliwe, określone zostało w regulującym taksonomię Rozporządzeniu nr 2020/852.
Szczegółowe wytyczne do oceny działalności pod kątem celów środowiskowych to tzw. kryteria techniczne. To ich spełnienie decyduje, czy działalność jest zgodna z taksonomią.
Kogo obowiązuje?
Taksonomia dotyczy bardzo szerokiej grupy podmiotów, ponieważ wyznacza pożądany kierunek zmian dla branż generujących 80% emisji gazów cieplarnianych w UE. Obecnie taksonomia obejmuje dwie grupy podmiotów:
• uczestników rynku finansowego,
• jednostki interesu publicznego.
Są to firmy, które podlegają obowiązkowi raportowania niefinansowego. Po wejściu w życie dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) raportowanie niefinansowe, a tym samym raportowanie taksonomii, obejmie przedsiębiorstwa mające status dużego przedsiębiorcy oraz wszystkie spółki giełdowe bez mikroprzedsiębiorstw (liczba raportujących podmiotów wzrośnie w Polsce z ok. 300 podmiotów do ok. 3000).
Co i kiedy?
Wejście dyrektywy w życie rozłożone jest na 3 etapy, a pierwszy z nich rozpocznie się w roku 2024. Aby zaraportować taksonomię, należy wykonać trzy kluczowe działania:
1. Sprawdzić, czy działalność gospodarcza firmy kwalifikuje się do taksonomii. Co istotne, uwzględnić należy nie tylko działalności, w których firma się specjalizuje, ale wszystkie te, które w nawet najmniejszym stopniu są przez nią wykonywane. Obecność działalności w klasyfikacji oznacza, że zalicza się ona do taksonomii (taxonomy-eligible).
2. Ustalić, czy działalność gospodarcza jest zgodna z taksonomią. Raportowanie niefinansowe według nowych zasad obejmie przedsiębiorstwa mające status dużego przedsiębiorcy oraz wszystkie spółki giełdowe bez mikroprzedsiębiorstw. Aby tak się stało, spełnione muszą być cztery warunki.
Działalność powinna:
• wnosić znaczący wkład w realizację co najmniej jednego celu środowiskowego,
• nie szkodzić żadnemu z pozostałych celów środowiskowych,
• spełniać techniczne kryteria kwalifikacji,
• być zgodna z minimalnymi gwarancjami.
3. W przypadku przedsiębiorstw należy ujawnić, jaki jest udział procentowy obrotu, nakładów inwestycyjnych (CAPEX – capital expenditures) oraz wydatków operacyjnych (OPEX – operating expenditures) związanych z działalnością gospodarczą, która kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo.
Wymagane minimalne gwarancje
Jeden z warunków decydujących o tym, czy działalność jest zrównoważona środowiskowo, dotyczy spełnienia minimalnych gwarancji, czyli zapewnienia, że firma przestrzega zasad odpowiedzialności.
Obejmują one następujące wytyczne i standardy dotyczące praw człowieka, praw pracowniczych, również środowiska i prowadzenia biznesu:
• Wytyczne OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych,
• Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka,
• Deklarację Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) dotyczącą podstawowych zasad i praw w pracy,
• Osiem podstawowych konwencji MOP,
• Międzynarodową Kartę Praw Człowieka.
Wypełnienie minimalnych gwarancji wymaga wdrożenia procesów należytej staranności, w czym pomogą powyższe wytyczne.
