W Polsce tylko co czwarta osoba z orzeczeniem o niepełnosprawności ma pracę. W Unii Europejskiej pracuje blisko połowa niepełnosprawnych. Co zniechęca polskich pracodawców?
W badaniu „Pracodawca na TAK” 58% pracodawców odpowiedziało, że brak wiedzy i ograniczone doświadczenie współpracy z osobami z niepełnosprawnościami utrudnia im zatrudnienie tych osób. Przez lata narosło wiele mitów m.in. o tym, jakie warunki musi mieć pracodawca, by zatrudnić osobę ze specjalnymi potrzebami.
Nie mamy podjazdu, windy oraz innych dostosowań
Przeważająca grupa osób z orzeczeniem nie ma problemów z poruszaniem się i nie potrzebuje podjazdu, windy, szerszych korytarzy czy dostosowanej łazienki. Oczywiście warto o takie udogodnienia zadbać w dalszej perspektywie, ale to nie powinno blokować żadnej firmy przed otwarciem się na osoby z niepełnosprawnością, ponieważ dysfunkcje dotyczą bardzo różnych aspektów (tabelka).
Targi Pracy dla Osób z (Nie)pełnosprawnościami z inicjatywy Fundacji Wózkowicze oraz Rockwool Group
W naszej firmie nie ma osób z niepełnosprawnością
Osoby z orzeczeniem nie muszą ujawniać pracodawcy swojej niepełnosprawności i są przypadki, że tego nie robią np. z obawy o utratę pracy. Często też pracownicy nie są świadomi, że ze swoim schorzeniem mogą się starać o orzeczenie o niepełnosprawności. Ponadto niepełnosprawność nabyta związana z wiekiem, chorobami cywilizacyjnymi oraz wypadkami będzie dotyczyć coraz większej liczby pracowników. W 2014 r. wśród czterdziestolatków niepełnosprawna była co 11. osoba, a wśród pięćdziesięciolatków blisko co 53.
Nie mogę zatrudnić takiej osoby.
Żaden ze stopni nie wyklucza możliwości zatrudnienia na otwartym rynku pracy. Pamiętać jednak należy o zadbaniu o odpowiednie dostosowania lub racjonalne usprawnienia. Można też zatrudnić pracownika w systemie telepracy. Pracownicy agencji marketingowej „Leżę i pracuję” leżą i pracują w domu, ponieważ są sparaliżowani. Nie przeszkadza im to prowadzić różnorodnych działań marketingowych dla klientów biznesowych.
Nie wiem, czego potrzebują, co im należy zapewnić?
Wystarczy zapytać przyszłych kandydatów o racjonalne usprawnienia niezbędne do pracy. Czasem będzie to specjalne krzesło, na które możemy się postarać o dofinansowanie z PFRON, niekiedy możliwość częstszej pracy zdalnej lub bliskość łazienki. Nie pytamy wprost: Co panu/pani dolega i jak często pan/pani choruje? Możemy natomiast jasno określić wymagania dotyczące pracy na danym stanowisku już na etapie ogłoszenia o pracę albo podczas rozmowy i po prostu zapytać: Czy takie warunki pani/panu odpowiadają?
Targi Pracy dla Osób z (Nie)pełnosprawnościami z inicjatywy Fundacji Wózkowicze oraz Rockwool Group
Są mniej wydajni, będą częściej chorować i wykorzystywać swoją niepełnosprawność
Może się zdarzyć, że pracownicy będą wykorzystywać swoją sytuację. Ale przecież równie dobrze takie przypadki mogą wystąpić u pracowników bez orzeczenia. Warto też pamiętać o redukcji wpłat na PFRON (dot. firm powyżej 25 etatów) i comiesięcznych dofinansowaniach dla pracodawców zatrudniających osoby z orzeczeniem. Pracodawca może dzięki temu zrekompensować np. częstszą absencję pracowników ze stopniem umiarkowanym i znacznym związaną np. z dodatkowym urlopem (10 dni) bądź krótszym czasem pracy (7h).
Często zmieniają pracę, nie mają doświadczenia
Niestety mało pracodawców z otwartego rynku pracy daje szansę osobom z niepełnosprawnościami. Często zdarza się, że odbywają bezpłatny staż (zazwyczaj trzymiesięczny) w przypadkowych, nieprzygotowanych do tematu firmach i zespołach, gdzie nie ma zrozumienia dla ich sytuacji. Brakuje odpowiedniej komunikacji, szkoleń dla pracowników i jasnego systemu pracy.
Jak ja się z nim pożegnam, jeśli się nie sprawdzi?
Nie traktujemy specjalnie pracownika z orzeczeniem. Może on mieć pewne ograniczenia, np. pracować krócej, mieć dodatkową przerwę albo dodatkowy urlop, ale jest zatrudniony, aby realizować cele biznesowe organizacji. Jak w przypadku każdego innego pracownika, kiedy nie wywiązuje się ze swoich zadań, możemy wprowadzić plan naprawczy, a w skrajnym przypadku zakończyć współpracę, podając konkretne przyczyny związane ze świadczeniem pracy.
Nie wiem, jak z nimi współpracować
Zdarza się, że dział HR, kadra kierownicza zapomina o tym, że to nie ona będzie pracować z osobami z niepełnosprawnością na co dzień. Dlatego warto pomyśleć o szkoleniach np. dla kierowników liniowych, brygadzistów bądź całego zespołu. Osoby te, mimo początkowego oporu przed zmianą, mogą po takim szkoleniu zostać prawdziwymi ambasadorami projektu. Wyniki badania Accenture z 2018 roku pokazują, że firmy zatrudniające osoby z niepełnosprawnościami są powyżej średniej pod względem rentowności (przychody i dochód netto) i tworzenia wartości (marża zysku ekonomicznego). Przy doborze pracowników lepiej bazować więc na faktach, a nie na mitach!
