Żyjemy w świecie kończących się zasobów naturalnych i wysokich cen produkcji. Dlaczego więc tak łatwo przychodzi nam wyrzucanie sprzętów? Organizujmy kawiarenki naprawcze!
Kawiarenki naprawcze są spotkaniami, podczas których pasjonaci idei zero waste i majsterkowicze dają nowe życie uszkodzonym przedmiotom.
Te spotkania mogą być tematyczne i skupiać się na naprawianiu tylko określonych typów sprzętów lub stać się większym wydarzeniem. Coraz częściej spotykamy się nie tylko by wspólnie naprawiać rowery oraz małe sprzęty AGD i RTV, ale także by przerabiać odzież, biżuterię, czy serwisować narzędzia ogrodnicze.
Podczas wspólnego majsterkowania nie może zabraknąć kawy i przekąsek. Dzięki temu prace są efektywniejsze i przebiegają w dobrej i nieformalnej atmosferze. W końcu nie od dziś wiadomo, że wspólne jedzenie zbliża do siebie ludzi!
Zdjęcie kawiarenki naprawczej prowadzonej przez Akademię Myśli w Poznaniu.
Sześć razy R
Żyjemy w świecie, który oferuje nam bogaty wybór: usług i sprzętów. Głośne promocje zachęcają do inwestowania w nowe produkty. W konsekwencji zamiast naprawiać uszkodzone przedmioty, wyrzucamy je. Warto jednak pamiętać o trosce o planetę.
Jeśli to, co czytasz, wydaje się tobie sensowne i jeśli zgadzasz się z odpowiedzialnymi działaniami, to jest ci bliska idea zero waste (zero marnowania) lub chociaż less waste (ograniczonego marnowania). Minimaliści, dla których naprawa sprzętów jest czymś naturalnym, hołdują zasadzie 6R – refuse (odmawiaj), reduce (ogranicz), reuse (wykorzystaj ponownie), recycle (poddaj recyklingowi), rot (kompostuj) i repair (naprawiaj).
Weź sprawy w swoje ręce
W Stowarzyszeniu Akademia Myśli prowadzimy wzmacniające warsztaty dla dziewczynek i kobiet i uczymy je, jak samodzielnie serwisować rowery. Odwiedzające nas osoby często narzekają na długie kolejki w lokalnych serwisach. W szczycie sezonu (od maja do sierpnia) na pomoc eksperta czekać trzeba minimum 2-3 tygodnie! Chętnie więc przychodzą na warsztaty, by nauczyć się podstaw. Podczas warsztatów pokazujemy, w jaki sposób na co dzień pielęgnować rower, by długo służył. Zdobycie takiej wiedzy daję nie tylko satysfakcje, ale jest ważne z ekonomicznego punktu widzenia. Codzienna, właściwa pielęgnacja jednośladu sprawia, że najczęściej zużywające się elementy napędu wymieniać musimy zdecydowanie rzadziej. Dla przykładu ceny łańcuchów rowerowych w 2021 i 2022 roku wzrosły średnio o 20%. Co za tym idzie, podrożały też naprawy.
Nasza aktywność nie ma na celu zabierania pracy profesjonalnym mechanikom i mechaniczkom. Chodzi głównie o to, aby nabyć podstawowe umiejętności samodzielnej pielęgnacji rowerów i ich prostych napraw, a dopiero w bardziej złożonych kwestiach korzystać z serwisów. Zaufajcie mi, sam serwisuję rowery i zdecydowanie wolę bardziej ambitne zadania niż wymiana dętki!
Dobre praktyki
Parlament Europejski w kwietniu 2022 r. przyjął priorytety dla tzw. prawa do naprawy. Jest to zbiór przepisów, które mają zmusić producentów do takiej produkcji sprzętów, by ich naprawa była możliwa i dostępna. Obecnie trudno znaleźć instrukcje i schematy pomagające wymienić np. ekran w telefonie czy układ elektroniczny programatora pralki. Osobną kwestią jest brak możliwości detalicznego zakupu części zamiennych. Warto podkreślić, że europejskie przedsiębiorstwa zdają sobie sprawę z potrzeb konsumentów w tym zakresie. Potwierdza to badanie Eurobarometru: nawet 77% konsumentów z państw UE bardziej od zakupu nowego sprzętu wolałoby naprawić uszkodzony!
Dobre praktyki zaczynają wprowadzać też giganci, na przykład IKEA, która przygotowuje instrukcje obsługi demontażu swoich mebli. To znacznie ułatwia zachowanie ich w dobrej kondycji np. podczas przeprowadzki. Z kolei europejski producent telefonów komórkowych Fairphone stworzył urządzenie, które w domowych warunkach można naprawiać a nawet ulepszać. Standardem jest na przykład, w przeciwieństwie do nowych smartfonów innych marek, możliwość wymiany baterii na nową. Użytkownicy mogą też wymienić aparat fotograficzny na taki o lepszej optyce czy rozdzielczości, a także dopasować obudowę do swoich potrzeb.
Zacznijmy działać!
Kawiarenki naprawcze mogą być okazją nie tylko do nawiązania sąsiedzkich relacji, ale też do niesamowitych spotkań z historią i odkrywania kultowych marek ze świata PRL-owskiej elektroniki (np. Unitra)! Przy okazji naprawy blendera można wymienić się przepisami na pyszne ciasta, a spotkanie poświęcone naprawie odzieży może zakończyć się osiedlową rewią mody czy wymianą garderoby.
By zorganizować kawiarenkę naprawczą, nie potrzebujemy drogich i skomplikowanych narzędzi. Często już posiadamy w naszych schowkach podstawowe wkrętaki, klucze, młotki i wiertarki. Nie znam osoby, która nie miałaby zestawu nici i igieł! Wiele możemy zrobić skromnymi zasobami, ale zapraszajmy też profesjonalistów. Kawiarenkę naprawczą można zorganizować we współpracy z lokalnym serwisem rowerowym czy RTV i AGD.
Na pewno wyzwaniem może być znalezienie odpowiedniej przestrzeni, która pozwoli na zreperowanie jednośladu, a jednocześnie będzie miejscem spotkań. Przy ładniej pogodzie można rozłożyć się na podwórkach czy placach. Ale warto też szukać inspiracji nieco dalej. Deweloperzy projektując nowe osiedla we Francji czy Austrii przeznaczają specjalne pomieszczenia na potrzeby budowania wspólnoty mieszkańców. Czas najwyższy, by podobnie było i u nas!
Michał Jan Kosicki
Stowarzyszenie Akademia Myśli
